به گزارش تحریریه سینوا، استاد حوزه و پژوهشگر برجسته دینی، حجت‌الاسلام محسن قنبریان سرود انقلاب را به بهانه پرداختن به سرود پرطرفدار سلام فرمانده بررسی، تحلیل و آسیب‌شناسی کرده است. نظرات مختصر ایشان را در اینباره بخوانید.
محسن قنبریان سرود را برای حکمرانی راهبردی می‌داند
آقای محسن قنبریان سرود دوران دفاع مقدس و کارکرد آن را با نقل خاطره‌ای از گروه سرود آباده تحلیل کرده و راهبردی بودن آن را نتیجه گرفته است:
«دهه ۶۰ در اوج دفاع مقدس، در کنار تصنیف‌های حماسی‌ای از مثل آقای گلریز و قالب‌گیری مضامین دفاع مقدس در سبکی از نوحه خوانی توسط حاج صادق آهنگران، گروه سرود آباده پاسخ به یک نیاز در رفع تبعات روحی روانی جنگ شد.
آیت‌الله خامنه‌ای از کنار آن پدیده، عادی نگذشت! بار اول که آن را در برنامه کودک دید، گفت دلم می‌خواهد اینها را ببینم!
وقتی برای اعزام سپاهیان محمد (ص) در سفر شیراز بودند، آن گروه را از نزدیک دیدند. اما به اجرایشان در مراسم اکتفا نکرده و گفتند اینگونه فایده ندارد؛ اینها را به دفتر اقامت من بیاورید! به آن هم بسنده نشد و آنها به دفتر ریاست جمهوری در تهران هم دعوت شدند. و زمینه اجرای اولین سرود با اُرگ در جماران در حضور امام خمینی در عید مبعث را ایشان برای آن گروه فراهم کرد.
توجه ویژه ایشان به این پدیده (که ظرفیت کودکان برای حال خوب جامعه می‌نامم) وقتی معنادار می‌شود که ایشان در مضمون سرود جدید آنها تصرف کردند و گفتند شعر و آهنگش خوب است اما حزنش زیاد است. خانواده شهدا خودشان به اندازه کافی غم و غصه دارند. شما باید کاری کنید که برای اینها تسلی خاطر باشد. جنبه های حماسی این سرود کم است!
این سطح از ورود به پدیده خود جوشِ فرهنگی از یک شهرستان، کاشف از یک راهبرد فرهنگی در حکمرانی فرهنگی برای تلطیف فضای آن روز جامعه، تسلی بخشی و امید آفرینی در اوج تبعات طبیعی جنگ بود».
اقبال عمومی گروه سرود «رسا» و «سلام فرمانده»
در ادامه این مطلب آقای محسن قنبریان سرود سلام فرمانده را از منظر دلایل اقبال عمومی به آن، تحلیل کرده است:
«اگر اثر بخشی این ظرفیت را تئوریزه کنیم، می‌توان گفت چون نسل نو بطور طبیعی، نتایج نسل قدیم است، وقتی آنها را آئینه آرمانها، امیدها، آرزوها و اهدافی ببینیم که دنبال کرده‌ایم، اثر تسلی بخشی، تحمل پذیری و امید آفرینی برایمان دارد.
چنانچه برعکس، اگر نسل جدید را تمثالی از شورش و سرکشی علیه هنجارهای پذیرفته پدران و مادران جامعه دیدند، ناامیدی و گله‌مندی شکل می‌گیرد.
والدین آمریکایی، بر همین اساس نگران هنجارهای موسیقی و حواشی خواننده نوجوان جاستین بیبر شدند و بیش از ۲۷۰ هزار امضاء برای اخراج او جمع کردند.
داوران عصر جدید هم به نمایندگی از حضار، همین نکته را درباره گروه سرود رسا به زبان آوردند. بی خیال فرم و مسائل فنی، شیفته انرژی مثبت آن شدند.
اگر همین مضمون را حرفه‌ای‌تر و هنری‌تر، یک استاد موسیقی اجرا می‌کرد چنین انرژی مثبتی نمی‌داشت!
شاید یکی از علل اقبال عمومی به سرود سلام فرمانده، همین نکته روانی اجتماعی باشد. واقعا ما خود را در آئینه فرزندانمان جستجو می‌کنیم. اگر اهداف، آرمانها و آرزوهای مشترک خود، که حتی با هزینه‌ها یا طولانی شدن بازه زمانی تحققش، خسته‌مان هم کرده را به زبان هنر و ادبیات نو از فرزندان بشنویم، تسلی دهنده و انرژی بخش می‌شود!
ریشه‌های قرآنی
این نظریه، ریشه قرآنی هم دارد! قرآن به دهان پدران و مادران مومن می‌گذارد که فرزندان و نتایج خود را هبه الهی دانسته و از خداوند قرۀ عین شدن آنها را بخواهند. (فرقان ۷۴)
انتخاب کلمه قرةالعین، حاوی بار مفهومی خاصی است که حال نسل قدیم را خوب می‌کند.
به حسب لغت این کلمه یا جایی استعمال می‌شود که حرارت چشم در اثر درد، خنک شود! یا موجب قرار و آرامش چشم نگران و پریشان شود!
وقتی در نسل نو، بازتولید اهداف و آرزوها و هنجارهای نسل قدیم دیده شود، برای نسل قدیم تسلی بخشی و آرامش و نشاط می‌آفریند».
چند مراقبت از این ظرفیت
استاد محسن قنبریان سرود انقلاب را در معرض استفاده ابزاری از کودکان برای استفاده‌های سیاسی و جناحی می‌داند. ایشان مواردی را برای مراقبت از ظرفیت راهبردی سرود توصیه کرده‌اند:
«مضمون اصلی، باور و آرمان و هنجار درصد بالاتری از جامعه باشد تا مردم بیشتری خود را در آیینه آن ببینند! مضامین انتظار، عاشورا، وطن دوستی، آرمانهای انقلاب۵۷ (آزادی، عدالت، جمهوریت، پیشرفت، استقلال) و … چنین‌اند.
گریزهای احتمالی از مسائل جاری و سیاسی به مضمون اصلی، بیّن و معقول و دارای مقبولیت نسبی باشد، نه شاذ و نادر و بحث انگیز؛ یا تطبیق‌های محافظه‌کارانه و ایستا!
ورود حکمرانی به سرایت دادن و شیوع آن، فرهنگی باشد نه سیاسی و حاکمیتی و از بالا به پایین! تسهیل در عرضه برای تقاضای طبیعی جامعه را موجب شود نه بشکل پروپاگاندا یا تسری دادن های هژمونیک.
در سرایت و تسری به اکناف جامعه، آلوده کانونهای ثروت و جناح‌های قدرت نشود! برندینگی برای اغراض دیگر نشود تا کالایی سیاسی و جناحی را قالب کند و مصرف تبلیغاتی و پوششی شود!
استفاده ابزاری کودکان برای دنیای بزرگسالان نباشد به گونه‌ای که به هنجارها و سطح دید و تلقی کودکان آسیب بزند! در همین سالها دیده‌ایم ترانه‌هایی با مضامین و حتی ملودی‌های دنیای بزرگسالان که در برخی برنامه‌های کودک از زبان بچه‌ها بازتولید می‌شود (مثل برخی مضامین عاشقانه)».
اگر به مطالبی از این دست علاقه‌مند هستید می‌توانید فرم درخواست عضویت در خبرنامه تحریریه سینوا را تکمیل نمایید.
